Με τον Αξιώτη στα Χνάρια της Γέρας

Κάθε κατοικημένη περιοχή, ακόμα και το μικρότερο χωριό ή οικισμός, έχει τη δική του ιστορία, μας λένε οι ιστορικοί και οι ερευνητές. Πολλά στοιχεία που τα προσπερνάμε καθημερινά, υποτιμώντας τα, είναι σημαντικά αν συνταιριαστούν μαζί με άλλα. Είναι η ιστορική συνέχεια του τόπου. Οι ψηφίδες ενός μωσαϊκού που δείχνουν την τοπική Ιστορία μιας περιοχής.

Στην περιοχή μας, τη Γέρα, με τα έξι χωριά, τους οικισμούς, τον κόλπο και τη μεγάλη γεωγραφική έκταση έχουν αφήσει έντονα τα χνάρια τους οι προπάτορες μας κι ο χρόνος. Αυτά ακολούθησε ο συντοπίτης μας συγγραφέας Μάκης Αξιώτης. Περπάτησε βήμα βήμα, συγκέντρωσε το υλικό, το ταξινόμησε, το επεξεργάστηκε και το έδωσε σε μας με το βιβλίο του Στα χνάρια τα παλιά. Η έκδοσή του έγινε το 1987, από τον Παγγεραγωτικό Πολιτιστικό Σύλλογο της Αθήνας. Η δραστηριότητα αυτή του συλλόγου ήταν μια σημαντική πολιτιστική πράξη, αρκετά πριν υπάρξουν οι γνωστές χορηγίες.

Το βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες. α) Ο Κόλπος, β) Δυτική παραλία, γ) Βόρεια παραλία, δ) Ανατολική παραλία. Στο Παράρτημα γίνεται αναφορά στο Αρχαίο οχυρό των Λουτρών, στη Μάνα της Γέρας, στο Καστρί στα Μέτια και στο Παλιόκαστρο Γέρας. Ο συγγραφέας μάς παρουσιάζει ότι έχει ανακαλύψει για το κάθε χωριό, οικισμό και αγροτική περιοχή. Η περιγραφή του είναι αναλυτική, με λεπτομέρειες και ακριβής. Δεν αρκείται στα χωριά της Γέρας αλλά επεκτείνεται και σε όλα τα γειτονικά, της δυτικής και ανατολικής πλευράς. Την έρευνά του αυτή, καθώς είναι γνωστό, την επέκτεινε στη συνέχεια σε όλο το νησί της Λέσβου.

Όπως γράφει, ζωντανά, τις περιγραφές του νιώθεις πως βρίσκεσαι δίπλα του, συνοδοιπόρος. Συναντάς σπασμένα αρχιτεκτονικά μέλη, γκρεμισμένα κάστρα, ναούς, λατομεία, όστρακα αγγείων, παλιά πατητήρια, επιγραφές κι ότι άλλο κατάγραψε ο Αξιώτης. Το σημαντικό συνοδευτικό υλικό του βιβλίου είναι τα σχέδια και οι χάρτες, σχεδιασμένα από τον ίδιο.  

 Αυτό “το έργο προσφέρεται όχι μόνο ως σημαντική μάθηση του παρελθόντος του τόπου μας, αλλά και ως κείμενο νοσταλγικής αναπόλησης και λυρικής διάθεσης”, γράφει ο Τάκης Πανταζής στον πρόλογο του βιβλίου. Και ως τέτοιο ας το μελετάμε.

Το βιβλίο αυτό του Αξιώτη είναι το πρώτο του εξέδωσε. Τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν αρκετά άλλα με οδοιπορικά, μελέτες, μονογραφίες και ποίηση.             

 Αριστείδης Καλάργαλης

    

Οι μαθήτριες του Κουντουρά

“Μαθητής μου εμένα δεν είναι κείνος που αγαπά την ήρεμη και ακίνδυνη ζωή, τη στρωμένη με λουλούδια, αλλά εκείνος που μέσα του έχει ξυπνήσει η ανησυχία” γράφει ο Μίλτος Κουντουράς. Κι οι μαθήτριες του είχαν αυτά τα χαρακτηριστικά. Είναι οι μαθήτριες των τριών χρόνων, 1927 – 1930, κατά τα οποία ο Κουντουράς ήταν Διευθυντής στο Διδασκαλείο Θηλέων Θεσσαλονίκης. Γέμισαν την βόρεια Ελλάδα, κυρίως, με το πνεύμα και τις διδαχές του δασκάλου τους. Τέτοια πολύχρονη αγάπη και αφοσίωση δεν νομίζω να συναντάται συχνά.

Σχεδόν πενήντα χρόνια μετά, το 1976, συγγράφουν και εκδίδουν το βιβλίο Μίλτος Κουντουράς, Διδασκαλείο Θηλέων Θεσσαλονίκης 1927 – 1930. Το βιβλίο στηρίχτηκε στο “σχέδιο του βιβλίου του 'Ιερή Τριετία', που ετοίμαζε και δεν αξιώθηκε να ολοκληρώσει” μας πληροφορούν.

Δεν είναι ένα βιβλίο αναμνήσεων και καλών λόγων προς τον δάσκαλό τους. Είναι όλη η ζωή του Διδασκαλείου. Με αναλυτική δομή και περιεχόμενο. Με βασικό υλικό το αρχείο του Κουντουρά, αλλά και δικό τους, εκδόθηκε το βιβλίο. Ο αναγνώστης, και κυρίως ο εκπαιδευτικός, γνωρίζει πώς λειτουργούσε αυτό το σχολείο, ποιες ήταν οι παιδαγωγικές του αρχές, η συκοφάντηση και δίωξη του Δασκάλου τους.

Το σημαντικότερο είναι ότι το βιβλίο αυτό μπορεί να είναι ο παιδαγωγικός οδηγός του κάθε εκπαιδευτικού. Για οποιοδήποτε θέμα αντιμετωπίζει μπορεί να βρει απάντηση και βοήθεια. Για το βιβλίο και τη βιβλιοθήκη, τις εκδηλώσεις, τον σχολικό κήπο, τον αθλητισμό, τις εργασίες, τις εκδρομές, τις αμοιβές και τις τιμωρίες, τις ομάδες εργασίας κ. ά.

Προσωπικά ανέτρεξα πολλές φορές στις σελίδες του βιβλίου. Και η απλή εφαρμογή, έστω από αντιγραφή, θα φέρει αποτελέσματα. Το σημαντικότερο είναι ότι πολλά από τα περιεχόμενα των κεφαλαίων είναι ακόμα και σήμερα πρωτοπόρα και αξεπέραστα. Όπως οι ομαδικές εργασίες που εντάχθηκαν από φέτος στο πρόγραμμα του Λυκείου.

Οι μαθήτριες γράφουν ότι “σταθήκαμε πολύ τυχερές να ζήσουμε μια σχολική ζωή που δεν ήταν απλή φοίτηση”. Αυτό είναι το παιδαγωγικό μήνυμα: έζησαν μια σχολική ζωή κι όχι απλώς πήγαιναν στο σχολείο.

Αριστείδης Καλάργαλης