Σε νέα φάση περνά το αντιστασιακό κίνημα της Λέσβου, το φθινόπωρο του 1943, με την άφιξη στο νησί του Βαγγέλη Γιοσμά, καθοδηγητικού στελέχους του Ε.Α.Μ. από την Αθήνα. Η ΕΑΜική οργάνωση της Λέσβου, για πρώτη φορά, αποκτά οργανωτική σύνδεση με το Ε.Α.Μ. της ηπειρωτικής Ελλάδας. Ο Βαγγέλης Γιοσμάς μεταλαμπαδεύει την αγωνιστική και οργανωτική εμπειρία του Κέντρου καθώς και τις ιδεολογικές και πολιτικές συντεταγμένες του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα.
Μετέχει στις συνεδριάσεις της Νομαρχιακής Επιτροπής Λέσβου του Ε.Α.Μ. και προτείνει η Οργάνωση να βγει από την αφάνεια και την παρανομία και να κάνει αισθητή την παρουσία της στον κοινωνικό στίβο.
Για την υλοποίηση αυτού του νευραλγικού στόχου αποφασίσθηκε η σύγκλιση Παλλεσβιακής Σύσκεψης στελεχών της Οργάνωσης για τις αρχές του Μάρτη του 1944 στη Αγία Παρασκευή. Πράγματι, αντιπρόσωποι απ’ όλα τα χωριά της Λέσβου, με πλήρη μυστικότητα, καταφθάνουν τμηματικά μια συννεφιασμένη νύχτα του Μάρτη στην Αγία Παρασκευή και οδηγούνται σε κάποιο σπίτι που έχει προετοιμαστεί κατάλληλα γι’ αυτόν το σκοπό.
Παραμένουν κλεισμένοι, χωρίς να δίνουν στόχο και συνεδριάζουν ολόκληρη την επόμενη μέρα, το βράδυ δε αναχωρούν σταδιακά για τα χωριά τους.
Οι αποφάσεις που πήραν ήταν καθοριστικές για την περαιτέρω πορεία του αγώνα.
Αποφασίσθηκε η Οργάνωση να βγεί απ’ το « καβούκι» της και να προχωρήσει με ταχύ βηματισμό στη στρατολογία νέων μελών και στη δημιουργία ένοπλου τμήματος, του ΕΛΑΣ. Όσον αφορά δε τον οπλισμό αποφασίσθηκε να αξιοποιηθούν σε πρώτη φάση τα όπλα που δεν είχαν παραδοθεί στους Γερμανούς και ήταν κρυμμένα σε διάφορα σημεία.
Οι Αντιστασιακές Οργανώσεις της Γέρας εκπροσωπήθηκαν στη Σύσκεψη απ’ τους
Γιώργο Σκοπελίτη, Κώστα Γάκα, Παναγιώτη Γλιγλή και Χαράλαμπο Χατζηβασιλείου (Μπέλο). Για την αντιμετώπιση μάλιστα των αυξημένων οικονομικών αναγκών του αγώνα προσφέρθηκαν απ’ τους Παναγιώτη Γλιγλή και Παναγιώτη Κεμερλή από 100 οκάδες λάδι. Ανάλογες προσφορές έγιναν και από αντιπροσώπους άλλων περιοχών.
Καινούρια πνοή και ανερχόμενη δυναμική απέκτησαν οι Οργανώσεις της Λέσβου μετά τη σύσκεψη. Το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα έδωσαν δυναμικό παρόν με πολλές εκδηλώσεις, όπως ήταν ο γιορτασμός της επετείου της 25ης Μαρτίου σε Αγιάσο, Μανταμάδο και σε πολλά ακόμα χωριά. Ακολούθησαν οι εξεγέρσεις των εξαθλιωμένων στη Μυτιλήνη, στον κάμπο της Καλλονής και στη Ερεσό.
Στη Γέρα, για την ανακούφιση των λιμοκτονούντων κατοίκων της, συγκροτήθηκε επιτροπή με πρωτοβουλία του Ε.Α.Μ. από εκπροσώπους του εμπορικού και βιομηχανικού κόσμου της περιοχής. Στόχος της η συγκέντρωση 100 χιλιάδων οκάδων λαδιού, από τους έχοντες και κατέχοντες, για την εκτέλεση κοινωφελών έργων που θα έδιναν δουλειά και ψωμί στους δοκιμαζόμενους γεραγώτες.
Παράλληλα ευρείας έκτασης κοινωφελή έργα είχε ξεκινήσει στα χωριά της Γέρας ο Παναγιώτης Σκαρλάτος (Σοφός), υπεύθυνος στη υπηρεσία συγκέντρωσης λαδιού των Γερμανών στη περιοχή.
Τα κέρδη που προκύπτουν από το εμπόριο του λαδιού τα επέστρεφε στους δύστυχους Γεραγώτες με τη χρηματοδότηση δημοσίων έργων όπως ήταν η κατασκευή της πλατείας «Πέρας Βρύσης» Σκοπέλου, του υδραγωγείου Μεσαγρού και της πλατείας του Δημοτικού Σχολείου του χωριού, του γηπέδου Παπάδου κ.α.
Η μακέτα του «Σκαρλάτειου Παγγεραγωτικού Σταδίου». Εκπονήθηκε τον Μάιο του 1944, από τον πολιτικό μηχανικό Πάνο Ζάκκα.
Πρόσκληση του «Παγγεραγωτικού Αθλητικού Συλλόγου» προς τον Παν. Σκαρλάτο για τα εγκαίνια του «Σκαρλάτειου» γηπέδου
Παπάδος 16 Ιουλίου 1944. Φωτογραφία από τα εγκαίνια του «Σκαρλάτειου» Γηπέδου. Διακρίνεται ο Παν. Σκαρλάτος μπροστά από τον αστυνομικό.
Όπως δείχνουν τα ντοκουμέντα που δημοσιεύουμε είχε εκπονηθεί τεχνική μελέτη για τη δημιουργία «Παγγεραγωτικού Αθλητικού Σταδίου» που θα έφερε την ονομασία «Σκαρλάτειον». Σε πρώτη φάση κατασκευάσθηκε το γήπεδο το οποίο εγκαινιάσθηκε στις 16 Ιουλίου 1944. Με την ευκαιρία μάλιστα των εγκαινίων έγινε και φιλική ποδοσφαιρική συνάντηση μεταξύ των ομάδων του «Παγγεραγωτικού» και του «Άρεως» Μυτιλήνης.
Στον αγώνα αυτόν νικητής αναδείχτηκε ο «Παγγεραγωτικός» με σκόρ 5-2.
Το επινίκιο όμως γλέντι που πραγματοποιήθηκε στο «ΣΠΛΕΝΤΙΤ» είχε τραγική κατάληξη, όταν κάποιος συνεργάτης των Γερμανών, απ’ τη Μυτιλήνη, δέχτηκε θανατηφόρο δολοφονική επίθεση. Τη προσφορά του Παναγιώτη Παρ. Σκαρλάτου (Σοφού) προς τον λαό της Γέρας, κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, αποτύπωσε σε ποίημα του, γραμμένο το 1943, ο λαϊκός ποιητής Γιώργος Ε. Πανταζής, ο επονομαζόμενος και «Γιωργάρας».
Το δημοσιεύουμε αυτούσιο σε φωτοτυπική ανατύπωση.
Συνεχίζεται…
Ποίημα του Γιώργου Πανταζή (Γιωργάρα) το οποίο αναφέρεται στον Παναγιώτη Σκαρλάτο
Πηγές:
1.Μνήμες Α. Αποστόλου
2.Σκόρπια από την Αντίσταση, Α. Αποστόλου
3. Η Αντίσταση στη Λέσβο, Π. Κεμερλή- Α. Πολυχρονιάδη
4. Ημερολόγιο Παν. Καραδούκα (Εφημ. «ΓΕΡΑ» αρ. φύλλου 18 & 20)
5. Η Ιστορία του «Παγγεραγωτικού Αθλητικού Συλλόγου»
(Περιοδικό «ΓΕΡΑ» τεύχος 2, Ιούλιος – Σεπτέμβριος 1980)
Υ.Γ.
Θερμές ευχαριστίες στον κ. Αντώνη Μανιό για τα πολύτιμα ιστορικά ντοκουμέντα, για τον Παναγιώτη Σκαρλάτο, που έθεσε στη διάθεσή μου.
Στρατής Καραγιασσώτης
No comments:
Post a Comment